Antykorupcja Witamy na edukacyjnym portalu o antykorupcji
prowadzonym przez Centralne Biuro Antykorupcyjne! Raport AKOP nt. realizacji obietnic wyborczych - Raporty sytuacyjne -

AKOP dokonała oceny stanu realizacji obietnic wyborczych złożonych przez koalicję rządzącą, w tym Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska, deklarujący:

1.      Rozłączenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego (zrealizowana);

2.      Podniesienie jakości działania aparatu legislacyjnego rządu i Parlamentu (niezrealizowana);

3.      Wprowadzenie prawnej ochrony osób ujawniających praktyki korupcyjne (niezrealizowana);

4.      Przyjęcie ponadpartyjnego paktu antykorupcyjnego, obejmującego działania organizacyjne, wykrywcze, procesowe i prewencyjne (niezrealizowana);

5.      Doprowadzenie do połączenia służby skarbowej i finansowej w jedną policję finansową – na kształt włoskiej Guardia di Finanza – odpowiedzialnej za ochronę ekonomicznych interesów państwa, w tym za walkę z korupcją (niezrealizowana);

6.      Wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów w administracji (w trakcie realizacji) oraz przetargu elektronicznego (zrealizowana);

7.      Likwidację nieefektywnych agencji oraz funduszy celowych (częściowo zrealizowana);

8.      Odbudowanie i rozszerzenie zakresu działania apolitycznej służby cywilnej (zrealizowana);

9.      Objęcie służbą cywilną administracji samorządowej (niezrealizowana);

10.  Zamknięcie dostępu do służby publicznej w administracji państwowej i w samorządzie osobom skazanym wyrokami – zakaz powinien dotyczyć radnych, burmistrzów, posłów oraz senatorów (obietnica częściowo zrealizowana);

11.  Wprowadzenie w spółkach Skarbu Państwa przejrzystych zasad nadzoru właścicielskiego i otwartego trybu powoływania członków zarządu i rad nadzorczych (częściowo zrealizowana);

12.  Zmiany dotyczące funkcjonowania Centralnego Biura Antykorupcyjnego, w tym podporządkowanie CBA sejmowi, utworzenie pionu prokuratorskiego w CBA i nadanie uprawnień w zakresie inicjatywy ustawodawczej (niezrealizowana).

 

Z innych inicjatyw mających wpływ na przejrzystość życia publicznego podjętych przez rząd lub Klub Parlamentarny PO, w opublikowanym raporcie AKOP zwraca uwagę na inicjatywy legislacyjne, w tym:

• Ustawę antykorupcyjną, ostatecznie oceniając, że projekt założeń do projektu ustawy Prawo antykorupcyjne z 26 lutego 2010 roku  nie różni się zasadniczo od krytykowanego projektu ustawy Prawo antykorupcyjne z 2009 roku;
• Założenia do projektu ustawy o lobbingu, ostatecznie oceniając, że przygotowane w KPRM założenia do nowej ustawy zamiast ucywilizować lobbing, w jeszcze większym stopniu naznaczają go piętnem korupcji i działań pozaprawnych.

AKOP wyróżnia także inne inicjatywy mające wpływ na przejrzystość życia publicznego podjęte przez rząd lub Klub Parlamentarny PO, w tym:

1.      Program antykorupcyjny polskiej Służby Celnej,

2.      Rozwiązanie problemów, które powstały w trakcie tworzenia „ustawy hazardowej”,

3.      Tarczę antykorupcyjną.

 
            W dalszej części raportu Koalicja dokonała oceny stanu realizacji obietnic wyborczych dotyczących przeciwdziałania korupcji złożonych przez Polskie Stronnictwo Ludowe, w tym deklarowane:

1.      Wniesienie projektu ustawy o powołaniu Krajowej Rady Legislacyjnej oraz wprowadzenie w urzędach administracji publicznej (rządowej i samorządowej) zintegrowanego systemu zarządzania jakością (system TQM). Wniesienie stosownego projektu ustawy (niezrealizowana);

2.      Systematyczne usuwanie z obowiązującego prawa przepisów, mogących prowadzić do powstawania sytuacji korupcyjnych (słabo zrealizowana);

3.      Dokonanie przeglądu uprawnień CBA i wyeliminowania tych, które zbyt głęboko integrują w sferę prywatności i wolności obywatelskich (niezrealizowana);

4.      Projekt zmian ordynacji wyborczych mający na celu wykluczenie możliwości kandydowania do parlamentu osób skazanych wyrokami sądowymi (zrealizowana).

  {PODZIEL}

            W ramach oceny stanu realizacji obietnic wyborczych dotyczących przeciwdziałania korupcji złożonych przez partie opozycyjne, w tym Prawo i Sprawiedliwość, autorzy raportu dokonali analizy:

1.      Deklaracji dotyczących działań legislacyjnych, w tym:

• Złożenia projektu nowelizacji ustawy o ograniczeniach związanych z pełnieniem funkcji publicznych oraz stworzenia skutecznych metod kontroli majątku funkcjonariuszy publicznych (w trakcie realizacji);
• Zmiany Konstytucji w celu pozbawienia biernego prawa wyborczego do Sejmu osób, które były skazane za przestępstwo umyślne (zrealizowana, ale nie na skutek inicjatywy PiS);
• Wprowadzenia do Kodeksu karnego przestępstwa „wielkiej korupcji” (niezrealizowana);
• Wprowadzenia do Kodeksu karnego pojęć „konfiskaty rozszerzonej” i „rozszerzonego przepadku mienia” (w trakcie realizacji);

2.      Deklaracji dotyczących funkcjonowania Centralnego Biura Antykorupcyjnego:

• Pozostawienia w niezmienionym kształcie ustawy o CBA, jak również utrzymania obecnego kierownictwa instytucji (obietnica niemożliwa do spełnienia);
• Doposażenia i wzmocnienia kadrowego CBA (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Utworzenia delegatur terenowych CBA (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);

3.      Deklaracji dotyczących funkcjonowania Policji w zakresie utworzenia komórek antykorupcyjnych w powiatowych komendach policji (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);

4.      Deklaracji dotyczących funkcjonowania administracji publicznej:

• Wprowadzenia w życie zasady tzw. „jednego okienka” (zrealizowana, ale nie na skutek inicjatywy PiS);
• Zagwarantowania realizacji prawa do szybkiej i pełnej informacji o działalności organów administracji (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Wprowadzenia systemu zarządzania zasobami ludzkimi w urzędach (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Powołania na poziomie województw regionalnych centrów doskonalenia administracji publicznej (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Wprowadzenia systemu oceny pracy urzędników przez obywateli (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Przyjęcia przez każdy urząd kodeksu etyki (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Rozwijania infrastruktury informatycznej administracji i dążenie do wprowadzenia nowoczesnych, zintegrowanych dla wielu urzędów, telefonicznych linii informatycznych (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną).

 

Wśród działań faktycznych AKOP wymienia postulaty:

• Konsekwentnego i zdecydowanego korzystania z instytucji i narzędzi przeznaczonych do walki z przestępczością (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Przeciwdziałania powierzania funkcji kierowniczych w wymiarze sprawiedliwości i instytucjach do walki z korupcją osobom, których dotychczasowa działalność zawodowa może prowadzić do konfliktu interesów ze sprawowanymi obowiązkami (w trakcie realizacji);
• Walki z korupcją w urzędach centralnych (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Walki z korupcją w służbie zdrowia wraz ze zrealizowaniem współfinansowanej ze środków unijnych antykorupcyjnej kampanii społeczno-informacyjnej (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Realizacji kampanii informacyjno-edukacyjnych zwiększających świadomość publiczną, promujących etyczne wzorce postępowania oraz ograniczających społeczną tolerancję dla korupcji (niezrealizowany).

            Z innych inicjatyw mających wpływ na przejrzystość życia publicznego podjętych przez PiS, w raporcie AKOP zwraca uwagę na inicjatywy legislacyjne, oceniając realizację postulatu zmiany ustawy Kodeks postępowania karnego w zakresie rozszerzenia kręgu podmiotów uprawnionych do złożenia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego oraz na postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego, jako mogącą zwiększyć przejrzystość polskiego życia społecznego.

            W ostatniej części raportu AKOP przygląda się realizacji obietnic wyborczych dotyczących przeciwdziałania korupcji złożonych przez koalicję Lewicy i Demokratów. Koalicja deklarowała:

1.      Wprowadzenie przez Sejm Karty Standardów Etycznych (niezrealizowana);

2.      Rozdzielenie stanowiska Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego (zrealizowana);

3.      Przywrócenie służby cywilnej w administracji rządowej (zrealizowana), wprowadzenie w jej instytucjach jednostek samorządu terytorialnego (niezrealizowana), dokonanie ustawowego określenia stanowisk o charakterze politycznym (niezrealizowana), wprowadzenie procedury jawnych i przejrzystych konkursów (częściowo zrealizowana);

4.      Publikację podstawowych danych o członkach rad nadzorczych i zarządach spółek Skarbu Państwa, wraz z podaniem ich ewentualnej przynależności partyjnej, obowiązkowe konkursy na stanowiska w zarządach tych spółek (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);

5.      Społeczną kontrolę i przejrzystość działań administracji:

• Obsadzanie stanowisk oparte na kompetencjach kandydatów (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Pełny, nieskrępowany dostęp obywateli do informacji o podstawach decyzji administracyjnych (niezrealizowana);
• Jawność działania ministerstw  (publiczne wysłuchania w trakcie przygotowywania najważniejszych projektów ustaw, możliwość zgłaszania uwag obywatelskich w internecie) (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);
• Obowiązkowy rejestr korzyści i oświadczenia o braku konfliktu interesów dla doradców politycznych ministrów, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej powodującej konflikt interesów przez kontrolerów i inspektorów państwowych oraz ich bliskich, upowszechnienie obowiązkowych  przetargów internetowych oraz w formie jawnej aukcji dla realizacji zamówień publicznych, zobowiązanie spółek Skarbu Państwa do publikowania dorocznej informacji o wszelkich darowiznach i akcjach sponsorskich (postulat niemożliwy do zrealizowania przez partię opozycyjną);

6.      Wprowadzenie zakazu łączenia mandatu posła ze stanowiskiem urzędniczym poniżej ministra-członka Rady Ministrów (niezrealizowana);

7.      Wprowadzenie zmian w ustawie o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, mających zmniejszyć ryzyko posługiwania się tą instytucją dla osiągania doraźnych korzyści politycznych (propozycje zmian nie znalazły się w złożonym do Sejmu projekcie ustawy).

{PODZIEL}

Podsumowując realizację obietnic wyborczych w sferze polityki antykorupcyjnej, autorzy raportu konkludują, iż rząd z Platformą Obywatelską na czele, w ciągu ostatniego roku zrealizował jedną obietnicę wyborczą, mianowicie rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Według autorów, w walce z korupcją PO wbrew zapowiedziom nadal kładzie nacisk na walkę ze skutkami, nie zaś z przyczynami tej patologii.

Dokonując oceny realizacji obietnic wyborczych złożonych przez Polskie Stronnictwo Ludowe członkowie AKOP uznali podjęte działania za niewystarczające. Oceniono, iż pomimo bycia najmniejszą partią w parlamencie i związaną z tym ograniczoną możliwością składania projektów ustaw, Stronnictwo może starać się forsować choćby część proponowanych przez rząd projektów ustaw (jako przykład podano proponowane zmiany w  ustawie o CBA). Jedyną zrealizowaną obietnicą PSL jest wykluczenie możliwości kandydowania do Sejmu i Senatu osób skazanych prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności.

Również działania PiS w zakresie przeciwdziałania korupcji zostały ocenione jako niewspółmierne do złożonych obietnic wyborczych. Autorzy raportu konkludują, iż PiS w 2010 roku nie złożył żadnych projektów ustaw, które mogłyby przyczynić się do zwiększenia przejrzystości życia publicznego.

Oceniając działania Klubu Parlamentarnego Lewica, członkowie AKOP zauważyli, że Klub poza deklaracją Jerzego Szmajdzińskiego, który w październiku 2009 roku ogłosił 7-punktowy plan odnoszący się do wzmocnienia kontroli państwa nad służbami specjalnymi (zawierający propozycję uchwalenia ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, nadania sejmowej komisji ds. służb specjalnych uprawnień śledczych, poddanie pracy służb specjalnych koordynacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz przeprowadzenie audytu wszystkich służb, mających kompetencje do stosowania technik operacyjnych), w 2010 roku Lewica nie przedstawiła deklarowanych projektów ustaw.

Pełny raport dostępny na stronie AKOP